Kościół św. Jerzego w Dzierżoniowie

---

Historia

Pierwszy kościół murowany, szacowany na czas około połowy XIII wieku, został zbudowany w stylu romańskim. Najstarsze znane dokumenty, które odnoszą się do tej świątyni, datowane są na 1258 rok. W dokumencie tym wspomniany został biskup wrocławski Tomasz I, który wskazał na proboszcza o imieniu Henryk. W 1338 roku, książę świdnicki Bolko II Mały przekazał kościół Rycerskiemu Zakonowi Szpitalników św. Jana z Jerozolimy, znanym jako joannici.

Przypuszczalnie w drugiej połowie XIV wieku rozpoczęto rozbudowę świątyni, przeprowadzoną w stylu gotyckim. W tym samym czasie, na bocznych elewacjach korpusu halowego, wzniesiono pięć kaplic, które stylistycznie były ze sobą zharmonizowane. Trzy kaplice ulokowano po stronie południowej, a dwie po północnej. Dalsze zmiany w architekturze kościoła miały miejsce na początku XV wieku po zakończeniu budowy wieży oraz kaplic bocznych.

W tym okresie zrealizowano istotną przebudowę oraz podwyższenie prezbiterium i nawowego korpusu. Prace rozpoczęły się od budowy trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego w formie wielobocznej. Jako pierwsza powstała jego ściana południowa, wykonana przy użyciu fragmentów murów chóru kościoła z drugiej połowy XIII wieku. W górnej części trójkątnego szczytu korpusu halowego, z tej samej epoki, dokonano rozbiórki oraz podwyższenia.

W latach 1555-1556 zrealizowano założenie sklepień w prezbiterium, nawie głównej oraz nad nawami bocznymi. Mimo że te prace miały miejsce w XVI wieku, zachowały one jeszcze formy gotyckie z dekoracją żebrową. W 1558 roku, na północy, wzniesiono kruchtę z kamiennym renesansowym portalem. Podwyższenie wieży o ośmioboczną część miało miejsce w 1567 roku, a następnie nałożono na nią dwuprześwitowy hełm. W 1606 roku na dachu zainstalowano sygnaturkę, a w 1611 roku przebito nowe wejście od strony południowej, wykorzystywanego przy zachodniej kaplicy, obramione bogato dekorowanym kamiennym łukiem o kształcie półkolistym.

Portale

Kościół św. Jerzego w Dzierżoniowie charakteryzuje się imponującymi portalami wejściowymi. Wejścia do budowli zostały starannie ozdobione, co przyciąga uwagę zwiedzających.

Od zachodu znajduje się gotycki portal, którego powstanie datuje się na XV wiek. Jest to znakomity przykład architektury tego okresu, który zachwyca detalami.

Od zachodu portal gotycki, z północnej strony znajduje się portal z 1558 roku, który posiada cechy charakterystyczne dla stylu renesansowego. Te zmiany w architekturze świadczą o ewolucji stylów w tym okresie.

Natomiast portal od strony południowej, datowany na 1611 rok, ukazuje dalsze przemiany stylistyczne, jakie miały miejsce w architekturze, łącząc różne elementy stylistyczne i dekoracyjne.

Wnętrze

Wnętrze kościoła zachwyca barokowym wystrojem, który nadaje mu niepowtarzalny charakter. Elementy renesansowe można dostrzec w ramach ołtarza datowanego na 1615 rok oraz ambitnej ambony z 1609 roku.

Ołtarz główny, świadczący o wysokim rzemiośle artystycznym, pochodzi z 1719 roku. Warto zwrócić uwagę na ołtarz boczny „Wniebowzięcie”, który jest dziełem końca XVII wieku, a także na organy z około 1800 roku.

Jednym z bardziej wyjątkowych elementów jest eklektyczna chrzcielnica, która powstała w 1807 roku, a także manierystyczne epitafium Titschartów z 1611 roku. Wnętrze zdobią również renesansowe nagrobki Zedlitzów, w tym jeden z 1609 roku i nagrobek Anny von Zedlitz z 1599 roku, które są uzupełnione herbami rodowymi. Wyeksponowane są herby von Zedlitz (LG), Schweinichen (LD), matczyne von Seidlitz (PG) oraz Mesenau (PD).

Na zewnątrz świątyni znajdują się barokowe figury św. Jerzego z 1726 roku oraz św. Jana Nepomucena z 1720 roku, które stanowią znakomite uzupełnienie architektury tego miejsca.

Warto również zaznaczyć, że w 2008 roku, podczas prowadzonych prac konserwatorskich, odkryto fresk Matki Boskiej Dzierżoniowskiej – Matki Miłosierdzia. Charakteryzuje się on stylowymi cechami, które wskazują na jego pochodzenie z okresu późnego średniowiecza.

Fresk ten został ukoronowany 1 października 2017 roku przez biskupa świdnickiego Ignacego Deca, a specjalne korony do fresku pobłogosławił papież Franciszek.

---

Oceń: Kościół św. Jerzego w Dzierżoniowie

---